Yönetim Kurulu Başkanımız Mehmet Erdoğan'ın Çay Dünyası Gazetesine verdiği röportaj...

Rize Ticaret Borsası Başkanı Sayın Mehmet Erdoğan ile özel ve iş hayatında konuştuk.
1967 Rize doğumluyum. İlk ve ortaokulu Güneysu’da okuduktan sonra İmam Hatip Lisesi’ni bitirdim. Dört çocuk sahibi iyi bir aile babasıyım.
 
İş hayatına askerliğimi yaptıktan sonra 1987 yılında İstanbul’da atıldım. Belli bir süre sonra Rize’ye dönüp, Güneysu Ortaköy köyünde kurulan Orçay A.Ş.de çalışmaya başladım. Aile şirketimiz olan Orçay’ın çeşitli kademelerinde görev aldıktan sonra 1998’de yönetim kurulunun verdiği karar ile Orçay A.Ş.’de genel müdür olarak görev yapmaya başladım. Halen bu görevime devam etmekteyim. İş hayatının yanında 2006-2008 tarihleri arasında, Müsiad Rize Şubesi Başkanlığı yaptım. 2009 tarihinden itibaren de Rize Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı yürütmekteyim.
 
Bu yoğun tempo arasında koleksiyonculukla ilgilenmekteyim. 10 yıl önce koleksiyonculuğa tespih toplayarak başladım. Kimi tespihi satın aldım, kimisi ise arkadaşlarımın hediyesidir. Bu tesbihler arasında benim için en özeli Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a ait olan tesbihtir. Koleksiyonum da altın işlemeliden Oltu taşı tespihlerine kadar toplam 478 parça tesbih bulunuyor. Ayrıca çakmak, eski para ve maket otomobil koleksiyonu da yapıyorum. Koleksiyonumda bulunan her parçayı kayıt altına alıp, onların hikayelerini de not ediyorum.
 
Rize’de Ekmek, Çay Demek
Rize ekonomisi, çay tarımına ve çay işleme sanayisine dayanır. Rize’de 359.991 hektarlık toplam arazinin, 54.678,4hektarı tarıma elverişlidir. Tarım arazileri içinde çay bahçeleri %91,8’ini oluşturmaktadır. Rize genelinde 1749 adet çay alım yeri, 499.609 dekar çaylık alan mevcut olup, yaş çay rekoltesi iklim ve tarımsal teknik önlemlere bağlı olarak 1.150 – 1.300 bin ton arasında değişebilmektedir. Rize ‘de 123.726 üretici tarafından zor arazi koşullarında bin bir emek sarf edilerek toplanan yaş çay dolaylı olarak 1 milyon kişiyi etkilemektedir. Rize’den çayı kaldırırsanız geriye hiçbir şey kalmaz, çay bizim için ekmek demek. Ülkemiz için de çay çok önemli bir yere sahiptir. Çay ülkemizin milli içeceğidir. Dünyada en çok çay tüketen ülkeler arasında birinci sıradayız. Ülkemizde çay; dostlukların, mutlu ailelerin, sohbetlerin vazgeçilmezi olan zengin bir kültürdür. O yüzden ülkemiz için çay çok şey demek!
 
Çayımız Kanunla Korunmalı
2014 yılı birinci sürgün döneminde Çaykur ve özel sektörün fiyatlarının dengelenmesi sektör açısından olumlu gelişme sağlamış, çay sektörünü bir nebze olsun nefes aldırmıştır. Fakat bizim her fırsatta ifade ettiğimiz sektöründeki kronikleşen sorunlar devam etmektedir. Bu sorunların çözülmesi için çayın tarladan toplanıp bardağa gelene kadar ki tüm süreçlerini içine alacak bir kanuni düzenlemeye ihtiyaç vardır.
 
Göreve geldiğimiz 2009 yılından itibaren çayda kanuni bir düzenleme yapılmasına ilişkin çalışmalar yürüttük. Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in katılımıyla 2011 yılında Çay Sektörü Sorunları Çözüm Toplantısı sonucunda ‘Çay Eylem Planı’ hazırladık. Bu planda da çay sektöründe çay kanunu gereksinimi olduğunu belirttik. Şu anda çayla ilgili kanun çalışmaları bakanlıklar nezdinde yürütülmektedir. Rize ‘de bulunan sivil toplum kuruluşlarıyla bir araya gelerek bizler çay kanununda olması gereken 18 madde belirleyip ilgili bakanlığa sunduk. İnanıyorum ki bölgenin katkıları ile ortaya çıkacak kanun, tarladan bardağa olan süreçte 1 milyon insanı ilgilendiren çayın katma değerini artıracaktır. Bölgeden hiçbir fikir alınmadan, Ankara'daki bürokrasinin ön gördükleri ile hazırlanan bir kanun önümüze konulursa, bu sıkıntılarımızın sadece yüzde 10'una çare olabilir.
 
Türk Çay sektörünün bütününü kapsayacak yapısal düzenleme sonucunda hedefimiz olan 2023 yılında 50 bin ton çay ihracatı gerçekleştirilip, bunun karşılığında 500 milyon Dolar gelir elde edilebilir. Bölgeye gelen kaynak artar ve bölge insanının refah seviyesini yükseltmek mümkün olur.
 
Çay Çarşısı Rize’nin Simgesi Olacak!
Yaptığımız araştırmalar, çalıştaylar ve yurt dışı inceleme gezilerinde gördük ki ilimizde çok kaliteli çay üretmemize rağmen, çayımızın tanıtımına, pazarlamasına ve sunumuna çok fazla önem vermemişiz. Bu sorunu çözebilmek amacıyla "Çay Parkı(Çarşısı) Projesi" hazırladık. Bu projeyle bölgemizin ve Rize ilinin; ulusal ve uluslararası tanıtımını, turizm hareketliliğinin artmasını, yerel ürünlerin işlenerek yerinden satışının yapılmasını ve bölgemiz ekonomisinin gelişmesini sağlamayı amaçlamaktayız.
 
Çay Çarşısı Proje’si ile ilimizde üretilen çayın tanıtımında yaşanan sorunlara, çay firmalarının pazarlama kapasitelerinin geliştirilmesi ihtiyacına, yöresel ürünlerin tanıtım ve satışında yaşanan sıkıntılara, yöresel ürünlerin farklı konseptlerde ilimize gelen turistlere sunumundaki eksikliklere, bölgemiz için önemli bir ekonomik ve kültürel öge olan çay üretimine ilişkin kapsamlı bir müzenin olmayışı gibi birçok soruna çözüm bulacağımıza inanıyorum.
 
‘Dünyanın En Özel Çayı’ sloganıyla oluşturduğumuz kültürümüzün vazgeçilmezi çayımızı ve çay kültürümüzü tanıttığımız çay çarşısı projesinde çay temasını projenin geneline yaydık. Öncelikle projemizi üç yaprak çay filizi formunda tasarladık. Böylelikle gökyüzünden bakıldığında çay çarşısının görünümünde belirgin bir şekilde çay filizin Rize ilinin simgesi haline getirmek istedik.  Çay çarşısı projesinde; çay evi, çay müzesi, çay sineması, çay adası, kapalı çay çarşısı, çay bahçesi, toplantı ve misafirhane, Rize kültürünü yansıtan değirmen ve çocuklar için oyun alanı yapılarak bölgeye halkı ve Rize’ye gelen turistler için yeni bir sosyal yaşam merkezi oluşturulacak.
 
Çay Çarşısı Projesi Rize ilinin ve Türk çayının ulusal ve uluslararası tanıtımını, turizm hareketliliğinin artmasını, yerel ürünlerin işlenerek yerinden satışının yapılmasını, yerel halk için sosyal yaşam alanı sağlanmasını, yeni cazibe merkezi oluşturmasını ve bölgemiz ekonomisinin gelişmesini sağlanacaktır. Rize’nin Markası Olacak Çay Çarşısı projesini en kısa zamanda hayata geçirmeyi planlıyoruz.
 
Birinci Sürgünde Yaklaşık 360 Bin Ton Yaş Çay Elde Edilmiştir
 
2013 yılı çay sezonunda 1.176.043.984 ton yaş çay üretimi yapılmıştır. Bu üretimin %56’sı Çaykur, %44’ü özel sektör tarafından işlenmiştir. Özel sektör, üretimin %49’u büyük ölçekli, %39’u orta ölçekli, %12’si küçük ölçekli fabrikalardan oluşmaktadır.
 
2014 yılı yaş çay sezonu yaş çay alımlarına ÇAYKUR 26 Nisan’da, özel sektör ise Mayıs ayının ilk haftası başlamıştır. Birinci sürgün döneminde yaklaşık 360 bin ton yaş çay alımı yapılmıştır. Yaş çay alımlarında 2013 yılına göre %15 oranında düşüş yaşanmıştır.
 
Sizin de bildiğiniz gibi 2014 yılı yaş çay fiyatını Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker yüzde 12 artışla 1,38 TL. olarak açıkladı. 12 kuruş destekleme primi ile birlikte 2014 yaş çay fiyatı 1,50 TL olarak belirlendi.
 
Olumsuz hava şartlarından dolayı yaş çay üretiminde ön görülen yaklaşık 50 bin ton ürün kaybı, Çaykur’un alım sezonunu erken açması özel sektör işletmelerini yüksek fiyattan peşin çay alımına sevk etti. Bu sebepten geçen yıllarda kilosu 80-85 kuruştan yaş çay alan özel sektör işletmeleri bu sezon 1.30 TL’ye varan fiyatlardan peşin ödemeli alımlar gerçekleştirdi. Bu alımlar çay sektöründe fiyat dengesinin oluşmasını sağladı.
 
Çaykur ve özel sektörün fiyatlarının dengelenmesinin kuru çay fiyatlarına da yansımasını bekliyoruz. Önümüzde ki senelerde de bir istikrar sağlanabilirse bu durumdan hem çay müstahsili, hem çay sanayicisi hem de çay tüketicisi memnun kalacaktır.